Hey Overheid! Hey Media! Hey jij! Doen jullie mee aan de single-reflex?

We kennen ze allemaal, onze vrienden en vriendinnen die ‘happy single’ zijn. Ondanks de verwijzing naar het ‘gelukkig single leven’, worden ze vaak negatief bericht in de media. Denk bijvoorbeeld aan verhalen over eenzaamheid tijdens de pandemie, het idee dat bewuste singles geen verantwoordelijkheid willen dragen en de vele datingprogramma's die alles op alles zetten om singles aan elkaar te koppelen, vaak met de nodige dramatiek.

Singles herkennen waarschijnlijk ook de goedbedoelde maar ongemakkelijke opmerkingen zoals 'je mag iemand meenemen naar het trouwfeest' of het moment waarop je een hotelkamer boekt en je een minder mooie kamer krijgt omdat je 'toch maar alleen bent'. Ook promoties als '1+1 gratis' of restaurantdeals zijn vaak niet gericht op singles, terwijl ze wel een groeiende groep van kapitaalkrachtige mensen vormen, nl 1 op 3. Alles bij elkaar genomen, roepen de woorden 'gelukkig single' een wat bittere smaak op, en dan hebben we het nog niet eens over het beleid van de overheid...

Ook het meest recente rapport van de OESO besluit dat de algemene belastingdruk op de modale Belg, én meer specifiek en vooral op de singles in België torenhoog is. Van een gemiddeld bruto jaarloon (€55.332) gaat, voor alleenstaanden, maar liefst 53% naar de overheid. Dit is een pijnlijke constatering als je bedenkt dat alleenstaanden vaak meer werken en zich vaker maatschappelijk inzetten als vrijwilligers dan mensen die niet alleen wonen. Een fiscaal aspect dat vaak over het hoofd wordt gezien, is de erfbelasting voor singles, die gemiddeld maar liefst 55% bedraagt.  Een triest record voor liberalen die voorstander zijn van een kleine en neutrale overheid.

Het is natuurlijk niet zo dat de overheid singles specifiek fiscaal discrimineert, wel dat ze het slachtoffer zijn van de schaalnadelen. Het kadastraal inkomen is zo opgebouwd dat singles die in een even groot huis wonen als een gezin met twee kinderen, meer moeten betalen. Bovendien kunnen koppels twee keer zoveel fiscale voordelen behalen door de aftrek van hun dienstencheques, omdat ze met z'n tweeën zijn in plaats van alleen. Wanneer singles proberen deze nadelen te omzeilen door samen te gaan wonen in 'cohousing'- of 'tiny housing'-projecten, zien we vaak dat het wettelijk kader voor dergelijke woonovereenkomsten nog niet volledig op punt staat.

De reden waarom deze problematiek steeds meer aan de oppervlakte komt, is simpel: de groep alleenstaanden wordt steeds groter. Volgens Statbel bestaat 36% van alle huishoudens uit alleenstaanden. In 9 op de 10 Belgische gemeenten zijn mensen die alleen wonen in de meerderheid. Bovendien voorspelt het Planbureau dat tegen 2070 maar liefst 41% van de huishoudens uit alleenstaanden zal bestaan.

Er is er dan ook behoefte aan een ware single reflex-bij onze beleidsmakers, en bij uitbreiding in de hele maatschappij. Deze reflex is des te belangrijker omdat singles vaak niet worden vertegenwoordigd in het maatschappelijk debat door belangengroepen zoals de gezinsbond. Daar willen wij met Open Vld Vrouwen nu verandering in brengen. We pleiten hier niet voor een wettelijke verankering van allerlei regels zoals bij een RIA (Reguleringsimpactanalyse), maar eerder voor een natuurlijke reflex die nadenkt over de impact van nieuwe wetten op alleenstaanden.

Het is de taak van de overheid om de ongewilde schaalnadelen, die mede worden gecreëerd door het fiscale regime, in kaart te brengen en te proberen te verminderen. Kortom, de overheid mag niet de oorzaak zijn van een verdere verdieping van de schaalnadelen.

Niet alleen de overheid moet een single-reflex leren maken, ook wij allen moeten meer rekening houden met alleenstaanden. Op trouwfeesten moeten we de "+1" uitnodiging negeren en singles tussen de getrouwde koppels aan tafel laten plaatsnemen. In warenhuizen moeten we nadenken over promotiecampagnes met korting in plaats van 1+1 acties. In de reissector moeten we de alleenreiziger beschouwen als een volwaardige reiziger, en in de media moeten we alleenstaanden af en toe eens in een positief daglicht stellen.

Want nee, single worden, zijn en blijven is niet altijd een keuze en het kan ons allemaal, jammer genoeg, sneller overkomen dan we denken.

Auteur: Tineke Van hooland

Nationaal voorzitster Open VLD Vrouwen en onderneemster (CEO Epic 10).