Het debat rond de pensioenen draait op volle toeren. De langverwachte pensioenhervorming kondigt zich aan. Waar de klassieke insteek rond het aantal gewerkte jaren voornamelijk op de voorgrond treedt, lijkt de invalshoek van ongelijkheid van pensioenen tussen mannen en vrouwen in de vergeetput te geraken. Het hoofddoel zou nochtans duidelijk moeten zijn, de preventie en het wegwerken van deze kloof. Close the gap.

De cijfers spreken voor zich. Volgens de laatste gegevens van Eurostat ontvingen vrouwen in 2019 gemiddeld 29% minder pensioen dan mannen. In België ligt dat verschil zelfs nog iets hoger, nl. 31,9%. Dat is maar liefst 2x zo groot als de salarisloonkloof. Daarbij komt nog dat 65+ personen een hoger risico lopen op armoede en sociale uitsluiting, gemiddeld 19%. Dat risico is het meest uitgesproken bij 75+ vrouwen.

Wie denkt dat deze kloof vanzelf zal verdwijnen, droomt. Het bestaat sinds jaar en dag. Het beginsel van gelijke beloning voor gelijke of gelijkwaardige arbeid dat sinds 1957 in de Verdragen is verankerd en in het EU-recht is vertaald, heeft tot op heden de genderpensioenkloof nog niet kunnen verhinderen. Laat ons hopen dat België anno 2022, 65 jaar na datum, met de beoogde pensioenhervorming het heft in handen zal nemen om die kloof weg te werken. We hebben nood aan een nieuwe impuls met genderperspectief als uitgangspunt.

De genderongelijkheid in pensioenen heeft immers diverse oorzaken. De gap is voornamelijk het resultaat van historische verschillen in arbeid tussen mannen en vrouwen. Lagere lonen, een hogere concentratie in deeltijds werk en verschillen die verband houden met de zorgtaken van vrouwen, dragen in aanzienlijke mate bij tot de pensioenkloof tussen mannen en vrouwen. Ook de loonkloof in aanvullend pensioen mag niet onderschat worden. Volgens het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen ligt deze al jaren een stuk hoger dan die in de meer gereguleerde lonen, maar liefst 32,3 %.

Vrouwen zijn duidelijk meermaals benadeeld. Als we hen niet meer in de kou willen laten staan, is er nood aan een veelzijdige aanpak van alle achterliggende oorzaken. De genderpensioenkloof reikt immers verder dan de structuren van het pensioenstelsel.

Het nastreven van gendergelijkheid tout court zou hét uitgangspunt moeten zijn. Volgens het Europees Instituut voor Gendergelijkheid leidt een meer gendergelijke samenleving tot een positieve GDP groei, een hogere graad van werkzaamheid en zal dit een antwoord geven op de uitdagingen gerelateerd aan de vergrijzing van onze bevolking, zoals pensioenen. Tegen 2050 zou meer gendergelijkheid leiden tot een stijging van het bbp van de EU per hoofd van de bevolking met 6,1 % tot 9,6 %, wat neerkomt op 1,95 tot 3,15 biljoen euro.

Om die doelstelling van gendergelijkheid te behalen is de integratie van een genderperspectief in alle beleidsmaatregelen essentieel. Het oogt simpel, maar tot op heden is België er nog niet in geslaagd. Deze pensioenhervorming is dé kans bij uitstek om de genderpensioenkloof weg te werken. Laat ons gaan voor een brede en strategische aanpak op lange termijn. Een nieuwe manier van denken die rekening houdt met volgende elementen:

• implementatie en bevordering van het gelijkheidsbeginsel uit 1957 als een conditio sine qua nonvoor het wegwerken van de salaris- en pensioenkloof tussen mannen en vrouwen, en voor het elimineren van het risico op armoede
• speciale aandacht voor kwetsbare vrouwen, zoals alleenstaande moeders en 65+ vrouwen
• ondersteunen van vrouwen in het verbeteren van hun financiële geletterdheid mbt spaarbeslissingen, loontransparantie, aanvullend pensioen, …
• vrouwen aanmoedigen, met name via onderwijs en via bewustmaking, om te kiezen voor studies en loopbanen in sectoren die voor innovatie en groei zorgen en die vandaag vanwege hardnekkige stereotypes door mannen worden gedomineerd
• betere verdeling van zorgtaken en onbetaald werk tussen mannen en vrouwen met een gelijkwaardige economische onafhankelijkheid als gevolg
• beginsel van gelijke behandeling hanteren mbt bedrijfsregelingen voor ouderdomspensioenen
• combineren van een pensioenbeleid met een beleid voor arbeidsparticipatie en actief ouder worden

De inzet van de pensioenhervorming is duidelijk. Faites vos jeux, België. Wees ambitieus. Werk de genderpensioenkloof weg. Zorg voor gendergelijkheid. Voor onze vrouwen. Voor onze oudere bevolking. Voor al wie nu werkt. Voor onze jeugd. Voor ons allen.

Auteur: Tineke Van hooland

Nationaal voorzitster Open VLD Vrouwen en onderneemster (CEO Epic 10).